นโยบายการใช้ยาปฏิชีวนะชนิดจำกัดและควบคุมการใช้ยา

กลับสู่หน้าหลัก

3. นโยบายการใช้ยาปฏิชีวนะชนิดจำกัดและควบคุมการใช้ยา

เพื่อขับเคลื่อนและกำกับติดตามมาตรการลดการใช้ยาปฏิชีวนะ ส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล ควบคุมกำกับ ดูแลการใช้ยาในโรงพยาบาล การติดตามปริมาณและมูลค่าการใช้ยาต้านจุลชีพ จึงได้มีข้อกำหนดกระบวนการใช้ยา ได้แก่ การสั่งใช้ การจ่าย การบริหาร และการติดตามผล

นิยาม

ยาปฏิชีวนะชนิดจำกัดการใช้ (Restricted antibiotic) คือ ยาที่จำเป็นต้องใช้ในผู้ป่วยบางราย โดยยามีความเหมาะสมที่จะใช้เพียงบางข้อบ่งใช้ หรือเป็นยาที่มีฤทธิ์กว้างหรือต้องสงวนไว้ หากการสั่งใช้ยาไม่ถูกต้องอาจเป็นสาเหตุให้เกิดเชื้อดื้อยาต้านจุลชีพได้ง่าย หรือเป็นยาที่ต้องอาศัยความรู้ ความชำนาญเฉพาะโรค และเป็นยาที่มีราคาแพงมาก หรือส่งผลอย่างมากต่อความสามารถในการจ่ายทั้งของสังคมและของผู้ป่วย จึงต้องมีระบบกำกับและอนุมัติการสั่งใช้ยา (authorized system) ที่เหมาะสม ทั้งนี้เพื่อให้เป็นไปตามข้อบ่งใช้และเงื่อนไขการสั่งใช้ยา จึงจะก่อประโยชน์สูงสุด โรงพยาบาลจะต้องมีระบบการกำกับประเมินและตรวจสอบการใช้ยา

ยาปฏิชีวนะชนิดควบคุมการใช้ (Controlled antibiotic) คือ รายการยาที่ต้องใช้โดยผู้ชำนาญ หรือผู้ที่ได้รับมอบหมายจากผู้อำนวยการโรงพยาบาลนั้นๆ โดยมีมาตรการกำกับการใช้ซึ่งโรงพยาบาลที่ใช้จะต้องมีความพร้อม ตั้งแต่การวินิจฉัยจนถึงการติดตามผลการรักษาเนื่องจากยากลุ่มนี้เป็นยาที่ถ้าใช้ไม่ถูกต้องอาจเป็นสาเหตุให้เกิดเชื้อดื้อยาต้านจุลชีพได้ง่าย หรือเป็นยาที่มีแนวโน้มการใช้ไม่ตรงตามข้อบ่งใช้หรือไม่คุ้มค่าหรือการนำไปใช้ในทางที่ผิด หรือมีราคาแพงกว่ายาอื่นในกลุ่มเดียวกัน หรือรายการยาที่มีหลายข้อบ่งใช้ แต่มีความเหมาะสมที่จะใช้เพียงบางข้อบ่งใช้ จึงเป็นกลุ่มยาที่มีความจำเป็นต้องมีการระบุข้อบ่งใช้และเงื่อนไขการใช้ยา การสั่งใช้ยาซึ่งต้องให้สมเหตุผลให้เกิดความคุ้มค่าสมประโยชน์จะต้องอาศัยการตรวจวินิจฉัยและพิจารณาโดยผู้ชำนาญเฉพาะโรคที่ได้รับการฝึกอบรมในวิชาชีพที่เกี่ยวข้องจากสถานฝึกอบรม หรือได้รับวุฒิบัตรหรือหนังสืออนุมัติจากแพทยสภา และโรงพยาบาลต้องมีระบบกำกับประเมินและตรวจสอบการใช้ยา

ขั้นตอนการปฏิบัติของแต่ละกระบวนการ แสดงรายละเอียดใน ภาคผนวกที่ 3